Panghegar

Bandung Wétan baheulana mangrupakeun daérah nu héjo ku pasawahan, mimiti ti Cicaheum nepi ka Rancaékék. Tapi ku kabutuhan jaman, di ieu wewengkon dibangun ogé pabrik jeung padumukan (komplék perumahan) nu kadieunakeun beuki ngalobaan tur padet.

Taun 1984, di Bandung Wétan sanggeus wilayah Ujungberung, aréa pasawahan diurug tuluy taun 1986 dijieun sababaraha imah nu ditempatan ku karyawan Hotél Panghégar. Tanah ieu mimitina mah  milik Hotél Panghégar (Grand Hotél Panghégar Jalan Merdéka Bandung) nu diurus ogé ku PT. Hirayasa. Imah nu munggaran téh ayana di Jalan Parahyangan. Sababaraha imah éta ngalegaan deui ka Jalan Paseban sarta ka jalan séjénna tuluy jadi Komplék Panghégar. Ku ayana PT. Télkom, PT. Pos, jeung Dinas Pariwisata nu ngagabung jadi Deparpostél dilegaan deui éta imah-imah téh jadi komplék Panghégar II-IX nu diurus ku PT ISPEC, lantaran PT. Hirayasa teu ngabéréskeun éta proyékan. Kiwari ieu komplék téh katelah Komplék Panghégar Permai.

Panghégar Permai mangrupakeun salasahiji komplék perumahan nu munggaran aya di Bandung Wétan, sanggeus Antapani jeung Cijerah, nu baheula mah asup kénéh ka wilayah administratip Kabupatén Bandung. Komplék ieu bisa disebut ogé komplék nu lega. Teu apal pasti ukuran wilayahna sabaraha, tapi bisa ditingali ti batas geografisna, nyaéta di kalérna  jeung Jalan Raya Ujungberung (Jalan A.H. Nasution), di wétanna Kampung Pangaritan, Pasar Induk Gedébagé di kiduleunana, sarta di kuloneunana jeung Cinambo. Tapi ku ayana otonomi daérah, ieu komplék téh asup ka wilayah administratip Kecamatan Panyileukan Kota Bandung. Saacan taun 2008, ieu komplék téh kabagi ku dua kecamatan, nyaéta Panghégar Kalér asup ka Kelurahan Cipadung Kulon Kecamatan Cibiru sarta Panghégar Kidul asup ka Kelurahan Mekar Mulya Kecamatan Rancasari.

Dingaranan Panghégar geus pasti da baheulana ditempatan ku karyawan Hotél Panghégar téa. Lamun diartikeun harfiah mah “hégar” artina pikabetaheun, agréng. Ieu komplék téh bener kacida pikabetaheunana kusabab deukeut ka Pasar Ujungberung jeung Gedébagé, teu gandéng ku kaayaan patalimarga, aya sarana pendidikan, aya swalayan, aya kénéh pasawahan, sarta bisa ningali gunung Manglayang di beulaheun kalérna. Ieu komplék téh aman, da kaléreunana deukeut pisan jeung Komplék Asrama Polisi Bina Brata.

Loba aksés jalan asup ka ieu komplék téh, contona ti Jalan Rumah Sakit Ujungberung, ti Jalan Cinambo, ti Jalan Soekarno-Hatta (bypass) bélok ka Jalan Peti Kemas, ti Jalan Gedébagé, ti Jalan Gempol (hareupeun POLDA JABAR), ti Jalan Cipadung bélok ka Jalan Pangaritan, ti Jalan Ciporéat bélok ka Jalan Sukamaju, sarta ti Jalan Ujungberung bélok ka Kampung Waréng.

Ngaran jalan di komplék ieu kabagi ku dua jinis, nyaéta Panghégar Kalér (nu munggaran) ngaran jalanna maké basa Sunda, saperti:

1.   Panghégar (“hégar” nyaéta pikabeutaheun)

2.   Parahyangan (“hyang” nyaéta suci, tempatna para déwa)

3.   Paséban (“séba” nyaéta ngadeuheus ka raja atawa bupati; adat kabiasaan di jaman baheula nyaéta barangbéré hasil bumi, jadi paséban artina tempat pasébaan)

4.   Pasanggrahan (imah pameutingan, panganjrekan)

5.   Padépokan (“dépok” nyaéta diuk bari melenguk, jadi padépokan artina tempat nu sok dipaké diuk lila atawa patapaan)

6.   Pakuan (“Pakuan Pajajaran” nyaéta minangka ngaran nagara nu jadi puseur dayeuh karajaan Sunda)

7.   Palalangon (tempat nu négla ka ditu ka dieu)

8.   Panineungan (“tineung” nyaéta cinta; asih; nyaah; leungiteun ku jelema nu dipikaresep nepi ka sok inget waé sakapeung dibarengan ku rasa melang, jadi panineungan tempat nu dipikanyaah nepi ka moal dipohokeun)

9.   Panyawangan (“sawang” nyaéta kawas; jiga; diawas-awas ti kajauhan)

10. Panutan (éwé-salaki kudu pada anut, salaki atawa pamajikan kudu dianutan; jungjunan)

11. Pamitran (tempat kumpul para mitra)

12. Panglayungan (“layung” nyaéta cahya konéng dina waktu panonpoé rék surup, jadi panglayungan artina tempat nu kacida éndahna di waktu pasosoré)

13. Pagelaran (tempat raja di jaman baheula paranti némbongkeun diri ka ponggawana)

14. Panyileukan (bahan pikiraneun sagala nu dipikahayang)

Panghégar Kalér nu asup ka Kelurahan Mekar Mulya, ngaran jalanna ogé aya kecap “mekar”, saperti:

1.   Tulip Mekar

2.   Dahlia Mekar

3.   Aster Mekar

4.   Cempaka Mekar

5.   Melati Mekar

6.   Mawar Mekar

7.   Teratai Mekar

8.   Kenanga Mekar

9.   Mekar Sari

10. Mekar Wangi

11. Mekar Sugih

12. Mekar Arum

13. Mekar Indah

14. Mekar Élok

15. Mekar Asih

16. Mekar Ayu

17. Mekar Asri

18. Pamekar Timur

19. Pamekar Barat

20. Taman Pamekar Timur

Ieu komplék téh kaitung badag, tapi masih aya pasawahan nu kadieunakeun beuki ngaheureutan kusabab dibangunna ruko-ruko, komplék anyar, sarta sarana umum lianna. Biasana sapanjang Jalan Panghegar ti Cinambo nepi ka Jalan Pangaritan sok dipaké jalan alternatip pikeun nembus ka Jalan Cipadung (Borma), kantenan atuh ieu jalan téh jadi ramé. Komplék ieu ogé dikulilingan ku pabrik-pabrik tékstil, saperti Patal Cipadung nu suksés nepi ka ahir taun 1990-an, nu katelah ogé di kota Bandung. Kiwari éta pabrik téh geus euweuh, cenah mah bangkrut. Ayeuna éta urut pabrik téh rék dijieun komplék pertokoan “Tanrise City” siga “Surapati Core” deui. Sataun, dua taun ka hareup, Komplék Panghégar téh pasti beuki ramé.

Sumber:

1. Hj. Ekowati (wawancara perkawis sejarahna)

2. Kamus Basa Sunda R. A. Danadibrata (pustaka)